Informacja o gminie Sokoły

Gmina Sokoły położona jest na Wysoczyźnie Wysokomazowieckiej w obrębie Zielonych Płuc Polski. Ten bagienno-rzeczny region uznany jest za najciekawszy w Europie. Leży w powiecie wysokomazowieckim, w województwie podlaskim, w północno-wschodniej Polsce, Graniczy z trzema województwami: warmińsko-mazurskim, mazowieckim i lubelskim. Od północy sąsiadem jest Litwa, a od wschodu Białoruś, Gmina zajmuje obszar 15 557 ba, a jej sieć osadnicza składa się 49 sołectw. Gminę zamieszkuje ok. 6 100 osób, z czego w Sokołach blisko 1 500. Oprócz sektora rolniczego, mieszkańcy znajdują zatrudnienie w oświacie, administracji samorządowej, handlu i usługach Wiodące zakłady produkcyjne i usługowe to: Gminna Spółdzielnia 'Samopomoc Chłopska', Spółdzielnia Kółek Rolniczych, Bank Spółdzielczy i Przedsiębiorstwo Przetwórstwa Mięsnego 'Smakowita' w Sokołach, Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Krzyżewie i Niepubliczny Zakład Pielęgnacyjne - Opiekuńczy 'Podlasie' w Dworakach-Staśkach. Na terenie gminy funkcjonują trzy szkoły podstawowe, Zespół Szkół w Sokołach (szkoła podstawowa i gimnazjum) oraz Zespół Szkół Rolniczych w Krzyżewie.

Rys historyczny. Początki Sokół sięgają wieków średnich. Miejscowość założyli bracia Sokołowie, herbu Gozdawa. W XV w. funkcjonowała już parafia, a przed 1471 r. zbudowano pierwszy, drewniany kościół. Atrakcyjne położenie, na szlaku wiodącym z Mazowsza na Podlasie, uzyskanie w 1659 r. przywileju na targi oraz dodatkowego przywileju na jarmarki sprawiło, że stały się one ważnym centrum handlowym w regionie. Tradycja miejscowych jarmarków jest nadal żywa. Wiek XVII zapisał się także burzliwymi wydarzeniami, W wyniku najazdu szwedzkiego, osada została obrabowana i zniszczona. Świadectwem patriotycznych zachowań mieszkańców gminy Sokoły był ich aktywny udział w powstaniu styczniowym. Sokoły mają też swoją miejską historię. W 1827 r. dzięki energicznym staraniom dziedziczki Sokół, Marianny z Kruszewskich Markowskiej, zostały podniesione do rangi miasta. Prawa miejskie traciły dwukrotnie, ostatnio w 1950 r. Historię gminy Sokoły tworzyła tzw. szlachta zagrodowa, której potomkowie zamieszkują tu do dziś. Również Żydzi, szczególnie w okresie międzywojennym, stanowili charakterystyczną i ważną dla rozwoju Sokół społeczność. W 1941 r. zostali wywiezieni przez Niemców do obozu zagłady w Treblince.

W Sokołach warto zobaczyć. Najstarszym zabytkiem jest drewniany kościół cmentarny, pochodzący z 1655 r. Jest to dawna, barokowa cerkiew unicka Bazylianów z Tykocina, przeniesiona w 1833 r. Na uwagę zasługują też: spichlerz plebański z 1830 r., drewniana dzwonnica z 1835 r., a także cmentarne nagrobki z XIX w. Dominującą budowlą naszej miejscowości jest piękny kościół, wybudowany w stylu neogotyckim w latach 1906-1912. Jego urok można podziwiać również nocą. Dodatkową atrakcją jest zegar z kurantami umieszczony na jednej z wież kościoła. Pięknie prezentuje się również zespół kamienic, gdzie swą siedzibę ma Urząd Gminy. Dumą naszej miejscowości jest gimnazjum i szkoła podstawowa z nowoczesnym kompleksem sportowo-rekreacyjnym i gabinetami odnowy biologicznej.

Walory turystyczne i krajobrazowe. Ze względu na typowo rolniczy charakter gminy oraz usytuowanie w bliskim sąsiedztwie Narwiańskiego Parku Narodowego, dużą uwagę przywiązuje się tematom związanym z rozwojem agroturystyki. Propagujemy więc aktywne formy wypoczynku dla środowisk miejskich naszego regionu oraz turystom krajowym i zagranicznym. Odwiedzający naszą gminę mogą przemierzać szlakami rowerowymi ciekawy krajobrazowe teren, pływać kajakami i tzw. 'pychówkami' po wspaniałych dziewiczych rozlewiskach Narwi, uprawiać turystykę bagienną, wyruszać z kamerą lub aparatem fotograficznym na 'bezkrwawe łowy', obserwować unikalne gatunki fauny i flory, wędkować i kosztować ekologicznych produktów.

Waniewo oazą turystyczną gminy. Po raz pierwszy, w dokumentach, nazwa Waniewo wymieniona została w 1447 r. Wówczas miejscowość odgrywała ważną rolę jako punkt przeprawowy na szlaku wiodącym z Mazowsza na Litwę. Nad ich bezpieczeństwem czuwała załoga zamku, który stał na kępie narwiańskiej w połowie rozlewiska rzeki. W 1501 r. Wielki Książę Litewski Aleksander nadał Waniewo wojewodzie wileńskiemu Mikołajowi II Radziwiłłowi, który w 1501 r. uzyskał od króla Zygmunta Starego przywilej lokalizacji miasta i pobierania myta za przejazd przez Narew mostem o długości 1200 m. Rok później został ufundowany kościół parafialny. Waniewo stało się drugim po Goniądzu ośrodkiem dóbr radziwiłłowskich. W 1521 r. w wyniku walk toczonych pomiędzy Radziwiłłami i Gasziołdami został spalony zamek waniewski. Wojna zahamowała dobrze zapowiadający się rozwój miasta. Pod koniec XVI w. była to już mała miejscowość. W 1667 r. Waniewo wraz z okolicznymi wsiami nabyli bracia Mikołaj i Wilhelm Orsetti. W1767 r. doszło do podziału dóbr. W wieku XIX Waniewo było jedną z wsi majątku Kowalewszczyzna. Zarówno w czasie pierwszej, jak i drugiej wojny światowej uległo znacznym zniszczeniom. Do dzisiaj zachował się układ urbanistyczny XVI-wiecznego miasta z dwiema równoległymi, prowadzącymi do rynku ulicami: Waniewo i Psia. We wsi z zabytków zachowały się: plebania (koniec XIX w.), dzwonnica neoromańska (1880 r.), cmentarz (z przeł. XVIII i XIX w.), dwie kapliczki (XIX w.), zabytkowa chałupa (pocz. XX w.) i stary lamus w zagrodzie (XIX w.).
Dzisiaj Waniewo stanowi wspaniałą bazę wypadową dla pieszych i rowerowych wycieczek po okolicy. Można tu wypożyczyć łódki 'pychówki' oraz skorzystać z miejsc noclegowych w pry¬watnych kwaterach. Na szczególną uwagę zasługuje położenie kościoła. Otaczająca go zieleń oraz bliskość rzeki Narew powodują, iż niektórzy twierdzą, że latem jest tu jak w raju. Główną atrakcją każdego sezonu jest tradycyjny festyn 'Waniewo-Odpust-Natura' z bogatym programem dla turystów. Jego niepowtarzalny nastrój sprawia, że z roku na rok przybywa ich tu coraz więcej, aby spędzić wolny czas na łonie natury.

Zapraszamy do inwestowania. Nasza gmina wyposażona jest w nowoczesną infrastrukturę, porównywalną do najbardziej rozwiniętych gmin w Polsce. Zwodociągowana jest w 100 %, a mieszkańcy wsi jeżdżą po asfaltowych drogach. Gmina Sokoły stwarza przyjazny klimat dla przyszłych inwestorów.

Udostępniający: Gmina Sokoły

Wytwarzający/odpowiadający: Urząd Gminy Sokoły

Data wytworzenia: 2021-01-16

Wprowadzający: Wojciech Maleszko

Data modyfikacji: 2021-02-15

Opublikował: Wojciech Maleszko

Data publikacji: 2021-01-16